Konu: Atatürk ve Deprem

Bu videonun devamında ne oldu... Konu: Atatürk ve deprem

Hepiniz bilirsiniz...
Anadolu Sigorta'nın 1924 Erzurum depremi ile başlayan kuruluş hikayesinin Atatürk'le anlatıldığı o hüzünlü reklam filminden bahsediyorum.

Hani... Ağlayan bir bebek!
Çaresizlik...

Yıkık –dökük, virane Erzurum sokakları...

Ve harabelerin arasında bölgeyi ziyaret eden Atatürk ile bir depremzedenin temsili konuşmasını...

Evlatlarının hepsini vatan uğruna şehit vermiş adam Atatürk’ün “Devlet sana yardıma geldi ne istersin devletinden?” sorusuna: -“Bir şey istemeyiz Paşam; biz yedi düvelle harb etmiş, koca memleketi yeniden kurmuşuz... O bize yeter!”dediğinde;

“ Üzülme dayı bu halin çaresine bakacağız!” demişti Atatürk.

Peki, sonrasında neler oldu?

Yazalım...

225 BÜYÜK DEPREM
Sır değil...
Deprem kuşağındayız...

Ve... Türkiye’nin en tehlikeli bölgeleri kıyılar, Bolu, Amasya, Tokat, Erzincan ve Hatay’dan başlayan ve Malatya, Bingöl üzerinden de Erzurum’a kadar uzanan kadim topraklar...

Sadece 1900-2012 yılları arasında Türkiye’de tam 225 büyük deprem meydana geldi!

86 bin 644 insan hayatını kaybetti; 566 bin yıkık ve ağır hasarlı konut tespit edildi resmi verilere göre...

Maalesef... 20’inci yüzyılda dünyada gerçekleşen 31 büyük depremden ikisi Türkiye’de gerçekleşti...

Gölcük ve Erzincan depremleri...
Ya Erzurum?

1900-2014 yılları arasında yüksek ölçekli on altı deprem gerçekleşti.

ERZURUM DEPREMİ VE ATATÜRK
Bunlardan biri de 13 Eylül 1924’de gerçekleşen Erzurum Depremiydi...

Pasinler, Horasan ve Aras çevresinde meydana geldi.

Erzurum merkez, Pasinler, Narman, Hınıs, Tortum, Sarıkamış ve Ardahan çevrelerini etkiledi.

Sarsıntı uzundu; neredeyse bir dakika kadar sürdü...
Ve... Deprem 6.9 şiddetindeydi.

310 kişi hayatını kaybetti, yıkılan-hasarlı bina sayısı ise 4 bin 300’dü.

O sırada Atatürk yurt gezisindeydi ve yarıda kesip Erzurum’da gitti.

İlk sözü neydi dersiniz?

“Felaket başa gelmeden evvel önleyici ve koruyucu tedbirleri düşünmek lazımdır, geldikten sonra dövünmenin yararı yoktur"

HAREKET-İ ARZ FELAKETZADEGANI KOMİSYONU
Neler yaptığını yazalım...
Depremzedeler için kurulan “Hareket-i Arz Felaketzadeganı Komisyonu” ile toplantı sonrası ilk bağışı Atatürk yaptı...

On bin lira bağışladı, milletvekilleri ise üçer bin lira.

Ve... Atatürk Hasankale’den başlayıp tüm köyleri tek tek dolaştı: Köprüköy, Yağan, Mendivan, Döllek, Komasur, Emrekum vs.

Sonra Sarıkamış ve Kars’a gitti...
Ve yeniden Erzurum’a dönüp yardım çalışmalarını yerinde gözlemledi...

Bir konuşması meşhurdur; Erzurum’a gelirken yol durumunu bizzat gördüğünü, bu uygunsuz durumların asla yeterli görülemeyeceğini ve doğuyu diğer bölgelere başlayacak bir demiryolu hattının Erzurum’a kadar getirileceğinin sözünü verdi.

Memleketin doğusu ve batısını mutlaka birleştireceğiz dedi.

SAVAŞTAN YENİ ÇIKMIŞ DEVLET NE YAPTI?
Zor zamanlar...
Savaştan yeni çıkılmış...

Ama... Meclis kararıyla, Devlet bütçesinden depremzedeler için 50.000 liralık bir ödenek ayrıldı. Hemen yürürlüğe girdi ve Erzurum’da depremden zarar gören evlerin tamir ettirilebilmesi için nakdi yardımlara başlandı.

Sadece Erzurum değil elbette; Kars, Sarıkamış ve Ardahan halkına da maddi yardım yapılması kararlaştırıldı...

Hasar çoktu para yetmedi...
Bu kez ikinci bir meclis kararı daha çıktı... Hanelerini yapacak imkanı olmayan 12 köye de ek ödenek.

Bitmedi...

Vali Zühtü Bey başkanlığında Erzurum Felaketzedeganı Komisyonu kuruldu.

Kış kapıdaydı...
Vakit dardı...

9.KOLORDUNUN GÖREVİ
Malzeme yoktu... Ama çare yok değildi!
Kereste ve tahtaları 9.Kolordu Komutanlığı emrindeki Şark Şimendiferleri Sarıkamış Ormanlarından sağladı...

Hatta... Oltu, Trabzon ve Gümüşhane’den de tahtalar temin edildi.

Hem insanlar için sığınacak mesken hem de hayvanlar için barınaklar yapıldı...

Ayrıca... Bin kişilik askeri bir kuvvet ile 3 istihkâm bölüğü “Erzurum Hareketi Arz Felaketzedeganı Komisyonu” emrine verildi.

İlçelerde alt komisyon kurulmasını, askeri ve mülki araçların depremzedelere yardım edeceklerini ve halkın açıkta kalan tahıl ürünlerinin hükümetçe korunacağı gibi konuları içeren dokuz maddelik bir kararname hazırlandı.

Ziraat Bankası’nın tüm şubeleri verilecek olan yardımları ücretsiz olarak kabul edip bölgeye ulaştırmakla görevliydi.

Depremzede çiftçilere iki yıl süreli kredi imkânı sağlandı; borç ödeme günü gelen çiftçilerin borçlarını ertelendi...

Hilal-i Ahmer Cemiyeti yani Türk Kızılay’ı depremden hemen sonra bölgeye bin adet battaniye, çadır, çamaşır, çorap, ilaç ve tıbbi malzeme gönderdi. Türk Kızılay’ının 1924 yılında Erzurumlu depremzedelere yardım miktarı 20.000 liraydı...

Bir çaresine bakacağız diye söz vermişti ya Atatürk yine onun sözüyle bitireyim:

“Felaket başa gelmeden evvel önleyici ve koruyucu tedbirleri düşünmek lazımdır, geldikten sonra dövünmenin yararı yoktur"

İlknur Altıntaş