Gacallar

Gacallar ya da Müslüman Gagavuzlar; asıl Gacallar Balkanlar'da kuzeydoğu Bulgaristan'ın Deliorman bölgesinde ve çevresinde, sanal Gacallar ise Türkiye'nin Doğu Trakya bölgesinde yaşayan bir Türk topluluğudur.

Gacal tanımının etimolojisi

Gacal tanımı, modern Bulgarca'da korunmuş Ön Bulgarca kökenli kelimelerden biridir ve çok eskiden Kafkasya'da yabancı toplulukları adlandırmak için kullanılan gazalo kelimesinden türemiştir.

Gacallar'ın kökeni

Gacallar'ın, Deliorman bölgesinde yaşamış Osmanlı öncesi bir topluluk oldukları ve Gagavuzlar ile aynı kökenden geldikleri üzerinde durulmaktadır.

En yaygın teoriye göre Gacallar, Tuna Bulgar Devleti'ni kuran Ön Bulgar'ın torunlarıdır ve Osmanlı'dan önce Gagavuzlar gibi Hristiyan'dılar.

Diğer bir hipoteze göre Gacallar, Balkanlar'a Osmanlılar'dan önce gelmiş Kuman, Uz ve Peçenek Türkleri'nin bakiyeleridir.

Gacalların dili

Gacal dili, Türk yazı dili ile Gagavuz yazı dili arasında geçiş özelliği göstermektedir. UNESCO'nun yayımladığı "Tehlike Altındaki Dünya Dillerinin Etkileşimli Atlası"nda Deliorman Gacalları'nın dili Gagavuzca'nın bir diyalekti olarak gösterilmektedir.

Gacal yerleşimleri

Asıl Gacallar, kuzeydoğu Bulgaristan'ın Deliorman bölgesinde yaşasalarda, 93 Harbi neticesinde Deliorman bölgesinden Doğu Trakya'ya Gacal göçleri olmuştur, dolayısıyla az da olsa Türkiye'nin Trakya bölgesinde de Asıl Gacal yerleşimleri bulunmaktadır ve toplam nüfuslarının 14 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir.

"Asıl Gacallar" ve "Sanal Gacallar"

Doğu Trakya ağzında "gacal" tanımının "yerli" anlamında kullanılması Asıl Gacallar ile Sanal Gacallar'ı birbirinden ayırt etme konusunda karışıklığa neden oluyor.

Asıl Gacal tanımı, Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi'nden önce, yani Doğu Trakya'da çoğunluğu Rum-Hristiyan nüfusun oluşturduğu dönemde, 93 Harbi neticesinde Bulgaristan'ın Deliorman bölgesinden Doğu Trakya'ya göç etmiş olan ve etnik açıdan da Gacal olan Müslüman nüfus için kullanılırken, Sanal Gacal tanımı, Balkanların çeşitli bölgelerinden, Doğu Trakya'da Rum-Hristiyan nüfusun çoğunluğu teşkil ettiği dönemde, bölgeye (Doğu Trakya'ya) Göçmen olarak yerleşmiş Pomak, Çitak, Yörük ve ya Tatar asıllı olan, ancak Doğu Trakya'ya yerleşen ilk Müslüman nüfus olmalarından dolayı Balkanların diğer yerlerinden Doğu Trakya'ya sonradan yerleşen Göçmenler tarafından yerli anlamında "gacal" olarak adlandırılan ve etnik açıdan Gacal olmayan Müslüman nüfus için kullanılmaktadır.