İsim Nedir? İsim Türleri, İsimler Konu Anlatımı

İsim Nedir? İsim Türleri, İsimler Konu Anlatımı
Varlıkları karşılayan sözcüklere isim denir. Canlı veya cansız olsun her varlığın ismi olabileceği gibi duyguların ve düşüncelerin de isimleri olabilir.

a.Varlıklara Verilişine Göre İsimler

Özel İsimler
Cins (Tür) İsimler
b.Varlıkların Oluşuna Göre (Varlıkların Yapısına Göre) İsimler

Somut Ad
Soyut Ad
c.Varlıkların Sayılarına Göre

Tekil Ad
Çoğul Ad
Topluluk Ad
d.Yapılarına Göre

Basit İsim
Türemiş İsim
Birleşik İsim
İşte yine geliyor sonbahar

Çiçekler çiçekliğini unutacak

Bu dizelerde sonbahar, çiçekler isme örnek olarak gösterilebilir.

İsimler çeşitli özelliklerine göre farklı yönlerden incelenir. İsim çeşitleri şu şekildedir:


a.Varlıklara Verilişine Göre İsimler

1.Özel İsimler: Bilinen bir varlığı gösteren yani tek varlığı belirten adlardır.

Örneğin İstanbul, Pendik, Pendik Lisesi, Ayşe, Mehmet, Marmara Denizi özel isimdir. Özel isimler kişi, şehir, ülke, hayvan, din, dergi, gazete, kurum ismi olabilir.


2.Cins (Tür) İsimler: Aynı türde olan varlıkları karşılayan adlardır. Özel isimde tek bir varlık zihinde canlanırken cins isimde birbirine benzeyen birçok varlık zihinde canlanabilir. Örneğin “araba” erken aklımıza birçok araba modeli gelebilir.


b.Varlıkların Oluşuna Göre (Varlıkların Yapısına Göre) İsimler

1.Somut İsim: Duyu organlarımızla algılanabilen varlıklara verilen isimler somut olarak adlandırılır. Örneğin elma, televizyon, su, gözlük, ev gibi isimler somuttur.


2.Soyut İsim: Beş duyu organımızla algılanamayan, madde halinde olmayan varlıklara verilen isimler soyut isim olarak adlandırılır. Örneğin sevgi, akıl, düşünce, üzüntü, sevinç gibi isimler soyuttur.


c.Varlıkların Sayılarına Göre
1.Tekil İsim: Sadece bir varlığı karşılayan ve çokluk eki olan “-ler, -lar” ekini almamış adlardır. Örneğin sınıf, öğrenci, öğretmen, masa, kalem, okul gibi isimler bir tek varlığı karşılar ve tekil isimdir.

2.Çoğul İsim: Sadece tek varlığı değil birden çok ismi karşılayan isimlerdir. Tekil ismin sonuna çokluk eki olan “-ler, -lar” getirilerek yapılır. Örneğin sınıflar, öğrenciler, öğretmenler, masalar, kalemler gibi isimler çoğul isimlerdir.

3.Topluluk İsmi: Çokluk eki almadığı halde, tekil isim gibi görünüp birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. Örneğin sürü, ordu, orman, aile, meclis, takım, manga, millet gibi isimler tekil isim gibi göründüğü halde birçok varlığı belirtir.

d.Yapılarına Göre
Yapılarına göre adları 3 başlıkta sınıflandırmak mümkün. Bunlar:


Basit İsim: Kök halinde bulunan, üstüne herhangi bir yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş isimlerdir. Tek bir sözcükten oluşurlar:

İnsan, kalem, masanın, bardak, arabalar…


Türemiş İsim: Basit isimken üzerine en az bir yapım eki alıp farklı bir anlamda isme bürünen ya da fiilken ek alıp ad olan adlardır:

İnsan-lık, kalem-lik, simit-çi, yol-cu

Gül-üş, onar-ım, say-ı, kaz-ma


Birleşik İsim: En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan isimlerdir. Birleşik isim şu yollarla yapılabilir:

İki adın yan yana gelmesiyle oluşan birleşik isimler: gökyüzü, keçiboynuzu, altıparmak

Bir ad ve bir eylemin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik isimler: gecekondu, bilgisayar, imambayıldı

İki eylemin yan yana gelmesiyle oluşan birleşik sözcükler: biçerdöver, dedikodu