Kadınların Hakim Olduğu 6 Anaerkil Toplum

Anaerkil toplumlar sadece bir mitolojiden ibaret değildir. Onlar gerçek hayatta da varlar ve hala günümüzde yaşamlarını sürdürüyorlar.

Anaerkil, standart tanıma göre "anaerkine dayanan bir aile, grup veya toplumdur". Anaerkil toplumlarda annenin soyu ilerler ve kişinin mülkiyeti kadın soyundan miras alınır. Mitolojik Amazonlar gibi bugün de gerçek dünyada gelişen kadın liderliğindeki toplumlar vardır. İşte o toplumlardan 6 tanesi...

Çin'de Tibet sınırına yakın olan Yunnan bölgesinde bulunan Mosuo, belki de dünyada en çok bilinen anaerkil toplumdur. Çin hükümeti Mosuo'yu Naxi olarak bilinen başka bir etnik azınlığın bir parçası olarak sınıflandırıyor ancak bu ikisi hem kültür hem de dil açısından birbirinden farklıdır.

Mosuo'da geniş aileler bulunuyor ve her ailenin başında bir anne rahip oluyor. Aile soyu kadın tarafından ilerliyor, mal varlığı anasoylu boyunca aktarılıyor. Genel olarak kadınlar ticari işlerde, erkekler ise siyaset alanında etkin rol oynuyorlar. Çocuklar annelerinin evlerinde kalıyor ve onların soyadlarını alıyorlar.

Mosuo'da bizim bildiğimiz anlamda evlilikler olmuyor. Burada kadınlar eşlerini evlerine giderek seçiyor ve asla beraber yaşamıyorlar, buna da "yürüyen evlilik" diyorlar. Çocuklar her zaman anne gözetiminde büyüyor, babaya ise çok az bir rol düşüyor. Hatta bazı durumlarda babanın kimliği bile bilinmiyor ve onun ailesindeki kadınlar çocuğa bakabiliyor.

Dört milyon nüfusu ile Endonezya'nın Batı Sumatra kentinde bulunan Minangkabau, bugün dünyada bilinen en büyük anaerkil toplumdur. Burada anne toplumun en önemli kişisi olarak kabul ediliyor ve mal varlığının anneden kıza alınıp miras bırakılmasını gerektiren aşiret yasası bulunuyor.

Minangkabau toplumunda erkekler politik ve ruhani liderlik rollerini üstlenirken, kadınlar genellikle ev dünyasını yönetiyorlar. Bununla birlikte, her iki cinsiyet de güçler ayrılığının onları eşit düzeyde tuttuğunu düşünüyor. Evlendikten sonra her kadın kendi yatak odasına sahip oluyor. Koca onunla yatabiliyor ancak sabah annesinin evinde kahvaltı yapmak için erkenden kalkıp gitmesi gerekiyor. Erkekler 10 yaşına geldiklerinde annelerinin evlerinden ayrılıyor ve erkek mahallelerinde kalıyorlar. Bu mahallelerde pratik beceriler ve dini öğretiler öğreniyorlar. Klan şefi her zaman erkek olsa da, kadınlar şefi seçiyor ve görevlerini yerine getiremediğini düşündüklerinde onu görevden alabiliyorlar.

Akan halkı, Batı Afrika'da bulunan Gana'da yaşamaktadır. Akan toplumu temelde kişinin kimliğinin, mirasının, servetinin ve politikasının belirlendiği klanlar etrafında inşa edilmişir. Klanların kurucuları kadındır ancak erkekler geleneksel olarak klan içinde liderlik pozisyonlarına sahiptir. Ancak bu liderlik pozisyonları da erkeğe anneleri veya kız kardeşleri aracılığyla geçmektedir. Çoğu zaman erkekten yalnızca kendi ailesine değil, tüm kadın akrabalarına destek olması beklenir.

Bribri, Kosta Rika'nın Limón eyaletinde bulunan Talamanca köyünde bir rezervde yaşayan 13.000'den fazla kişiden oluşan küçük yerli bir gruptur. Diğer birçok anaerkil toplum gibi Bribri de klanlar halinde oluşmaktadır. Her klanda geniş bir aile vardır ve klan kadınlar tarafından yönetilir. Geleneksel olarak toprağı miras alabilen yalnızca kadınlardır. Ayrıca kutsal Bribri ritüellerinde kullanılan kakaoyu hazırlama hakkı da sadece kadınlara verilmiştir.

Kuzey-Doğu Hindistan'da bulunan Garos'ta mülkiyet ve siyasi miras anneden kıza aktarılır. Bununla birlikte toplum anasoyludur ancak anaerkil değildir; erkekler toplumu ve mülkiyeti yönetir. Garo geleneğinde, potansiyel damat evlilik teklifinden kaçar ve gelin adayının ailesinin onu "yakalar" ve potansiyel gelinin damadı köyüne geri döndürmesi beklenir. Bu süreçte gelin ya pes eder ya da damat teklifini kabul edene kadar süreç devam eder. Koca evlendikten sonra karısının evinde yaşar.

Nagovisi, Yeni Gine'nin batısındaki bir ada olan Güney Bougainville'de bulunuyor. Antropolog Jill Nash'in notlarına göre Nagovisi toplumu iki anasoylu bölümden ve çok sayıda anaerkil klandan oluşuyor. Nagovisi kadınları liderlik ve törenlerde etkin rol oynar ancak en çok sahip oldukları topraklarda çalışmaktan gurur duyarlar. Burada evlilik kurumsallaşmamıştır. Bir çift birlikte görülürse, birlikte yaşar ve erkek kadına bahçesinde yardım ederse onlar artık evli kabul edilir.