Cinler Neden İncir Ağacının Altında Toplanır

İncir Kuran’da anılan, üzerine yemin edilen bir meyve olmasına rağmen cinler neden incir ağacının altında toplanır şeklinde bir inanç vardır sorusunun cevabı.

Cinlerin incir ağacı altında toplandıkları inancı Anadolu’da oldukça yaygındır. Pagan dönemde oldukça güçlü bir ağaç kültüne sahip olan ve bu sebeple ağaçlara büyük saygı duyan bir halktır Türkler.

Müslümanlaştıktan sonra ise özellikle Kuran’da anılan ağaçları kutsal kabul etmişlerdir. Örneğin zeytin ağacı Orta Asya Türk kültürlerinde mesela kayın veya elma ağacı kadar önemli görülmemiştir.
Ancak İslamlaştıktan sonra bu durum değişmiş, zeytin ağacı büyük saygı ve önem kazanmıştır.

İncirin Müslümanlar Arasındaki Saygınlığına Rağmen İncir Ağacı Neden Uğursuz Sayılır

İncir ağacı Kuran’da ağaç olarak doğrudan anılmasa bile zeytin ile beraber meyvesi üzerine bizzat Allah’ın yemin ettiği bir ağaçtır. Kuran’da Allah bir şeyin üzerine yemin ediyorsa bu genellikle üzerine yemin edilen şeyin önemine ve değerine bir atıf olarak değerlendirilir.

Hal böyle iken yani incir ağacı İslam’da ve diğer pek çok din ve inanışta bu kadar değerliyken Türklerde çoğunluk Müslüman olmasına rağmen neden uğursuz sayılır?

İncir Ağacıyla İlgili Uğursuzluk İnanışları

1. İncir ağaçlarının altlarında cinlerin olduğuna inanılır.
2. İncir ağacından düşenlerin iflah olmayacaklarına inanılır.
3. Ocağına incir dikmek deyimi bir şeyin zeval bulması ile ilgili olarak kullanılır.
4. İncir ağacı altında uyumak men edilir?..

Bütün bunların nedeni biraz da Türklerin İslam öncesi inançlarının günümüzde kısmen devam etmekte olmasında gizlidir.

Az önce metnin başlangıcında da kısmen bahsettiğimiz gibi Türklerde ağaç kültü / inancı çok önemli ve büyüktür. Dünyanın yaratılışıyla dahi ilişkilendirilir. Bazı ağaçlara özel önem atfedilir.
Konumuz incir ağacı olduğu gibi diğer ağaçlarla ilgili detaylara girmek dikkat dağıtıcı olacaktır. Ancak konunun genel çerçevesini çizebilmek için kısmen de olsa bu konuyu açıklamak gereklidir.

İncir Ağacı Köklerinin Yeraltı Dünyasıyla Bağlantısı

Eski Türklerde “Ağaç İyesi” denilen bir inanç vardı. “Ağaç İyesi”nin, ağacın koruyucu ruhu veya sahibi olduğuna inanılırdı. Bildiğiniz gibi iye aynı zaman sahip anlamını da içeren bir sözcüktür.

Bu inanışa göre; istisnasız her ağacın bir iyesi vardı. Çoğu olumlu özellikler taşırdı. İncir ağacı hariç…
İncir ağacının kökleri diğer pek çok ağaca göre çok daha güçlüdür ve toprağın çok daha derinlerine iner. Bu yüzden incir ağacının yer altı dünyası ile bağlantısı olduğuna inanılırdı. Bir anlamda incir ağaçlarının yer altı ve yerüstü dünyaları arasında bir köprü, bir kapı olduğu düşünülürdü.
Yeraltı dünyası kötücül yaratıkların mekanı olması sebebiyle buranın kapısı olan incir ağacı da uğursuz sayılırdı.

İncir Ağaçlarında Yaşayan Cinler

Ayrıca incir ağacının içinde “Al Anası” yahut “Alkarısı” diye bilinen bir cin türü yaşardı.
Alkarısı inancı, İslam inancının etkisiyle neredeyse tamamen Arapların Ümmü Sıbyan dedikleri çocuk ve hamile kadınlara musallat olan cin inancı ile bütünleşmiş haldedir günümüzde.

Alkarısının; eskiden kötücül bir iye yani ruh olduğuna inanılırken günümüzde bu yaratık bir cin türü olarak sınıflandırılıyor. İncir ağacı ile olan ilişkisi nedeniyle de zaten yeraltı dünyasının kapısı sayılan bu ağacın uğursuz, tekinsiz olduğu algısını güçlendiriyor doğal olarak.

İncir Ağacı Harabeler ve Cinler

Ocağına incir ağacı dikmek deyiminin de kökenlerine inmek gerekiyor biraz. Ocağına incir ağacı dikmek; evini barkını yıkmak, ocağını söndürmek anlamında çok yaygın bir deyimdir. Yani incir ağacı burada da olumsuz bir etki anlamı taşımaktadır.
Bunun sebebi teknik olarak incirin arsız yani hemen her şartta çok kolay ve bol yetişen bir ağaç olmasıdır. Kökleri diğer ağaçlara kıyasla çok daha derine indiği gibi bir engelle karşılaştığında onun çevresinden dolaşmak yerine onu eriterek içinden geçer. Bu sebeple evlerin yakınına incir ağacı dikilmez.

Çünkü incir ağacının kökü evin sadece temeline değil çatısına, duvarlarına vb. önemli tüm yapısal unsurlarına zarar verir. Bu ağacın yetişmesi için illa toprağa ihtiyacı yoktur. Evlerin duvarlarında bile filizlenmiş incir ağaçlarını hepimiz görmüşüzdür. Ağacın kökleri suya ulaşabilmek için duvarların içinden geçer ve çatlatır.

Özellikle eski evlerin derin olmayan ve beton içermeyen yüzeysel temelli kerpiç, kagir ahşap evlerinin tümden yıkılmalarına bile yol açardı bu durum.

İncir ağacının varlığı evlerin yıkılıp harabeye dönmesinde hem sebepti hem de sonuç. Evleri yıkıp harabeye çevirirken, harabeye dönen evlerin çevresinde de daha sık rastlanır bu ağaca. Yani ev/yuva/ocak yıkıcı bir ağaç olması sebebiyle uğursuz bir ağaç sayılmıştır.
Harabelerde sık görülen bir ağaç olması cinlerle ilişkilendirilmesine ivme kazandırmıştır. Çünkü bilindiği gibi cinlerin ıssız, terk edilmiş evler ve harabelerde yaşadıklarına inanılır. Ve incir ağaçları cinlerin sevdiği bu yerlerdedir hep…

Cinlerin İncir Meyvesini Sevmesi

Ayrıca cinlerin, bir meyve, yiyecek olarak incir sevdiğine de inanılır. Bunun muhtemel sebebi ise şudur:
Cinlerin pis yerleri sevdikleri inancı da bir gerçektir. İncir ağaçları ise çevrelerine döktükleri olgunlaşmış meyveleriyle insanlar için itici görünen bolca sinek ve böceği çevrelerine toplarlar. Kurtçuklar oluşur…
Bunların yanı sıra olgunlaşmış incir meyveleri keçi, yılan, karga vb. pek çok hayvanı daha kendilerine çeker ki bilindiği gibi özellikle bu saydığım 3 hayvan, cinlerin kılığına girmeyi en çok sevdikleri hayvanlardan olarak bilinirler.
Buraya kadar anlatılanlar ışığında özetleyecek olursak:

Cinler Neden İncir Ağacının Altında Toplanır

1. İncir ağacı bazı cin türlerinin evidir.
2. Cinler inciri bir yiyecek olarak severler.
3. İncir ağacı ve harabeler arasındaki ilişkiden cinler de faydalanır.
4. İncir ağaçları olgun meyve zamanlarında çevrelerinde insanlara göre biyolojik kökenli kirliliğe (biyolojik çeşitlilik aslında) yol açarlar. Cinlerin ise pisliği ve pis yerleri sevdikleri inancı bilinen bir gerçektir.
5. Bilhassa incir ağacı kökleri, yeraltı dünyasıyla ilişkisi olması nedeniyle toprak cinleriyle de bağlantılıdır. (Bu inanç bazı Hint yerel kültürlerinde de mevcuttur.)

Sinan Özgenç