A'dan Z'ye Fizik Terimleri Sözlüğü

A
Açık yörünge:Cismin hareketi bir parabol veya hiperbol üzerindedir. Bu yörüngelere verilen isim.
Açısal hız:1.Düzgün dairesel hareket yapan bir cismin yarıçap vektörünün birim zamanda taradığı açı. 2.Birimzamanda titreşim açısının değişme miktarı.
Açısal ivme:Birim zamandaki açısal hız değişimi.
Ağırlık:Bir cisme bulunduğu noktada etki eden çekim kuvveti.
Ağırlık merkezi:Bir cismin üzerine etkiyen ağırlık kuvvetinin uygulama noktası.
Açısal ivme:Birim zamandaki açısal hız değişimi.
Açısal ivme:Birim zamandaki açısal hız değişimi.
Akım:Gaz ve sıvı maddelerin ya da elektrik yüklerinin belli bir yöne akışı.
Akım şiddeti:Bir devrenin herhangi bir kesitinden birim zamanda geçen yük miktarı.
Akümülatör: Doldurulabilen ve daha büyük şiddette doğru akım veren üreteç.
Alfa tanecikleri:İki proton ve iki nötrondan oluşan artı iki yüklü helyum çekirdekleri.
Allatrop: Bir elementin kimyasal özellikleri aynı, fiziksel özellikleri farklı olan değişik şekillerde olabilmesi.
Almaç: Elektrik enerjisini, mekanik, kimyasal ve ısı enerjisine dönüştüren devre elemanı.
Altarnatif akım:Zamana bağlı olarak periyodik bir şekilde yön ve şiddeti değişen akım.
Ametal: Metal özelliği göstermeyen element.
Amper:Bir iletkenin herhangi bir kesitinden, 1 saniyede 1 kulonluk yük geçtiğindeki akım şiddeti.
Ampermetre: Bir devrenin herhangi bir kesitinden geçen akım şiddetini ölçen alet.
Ampul:Cam muhafaza içinde direnci büyük olan telden yapılmış, elektrik ener jisini ışık enerjisine az bir kısmını da ısı enerjisine dönüştüren alet.
Anahtar: Elektrik devresinde, elektrik akımını açıp kapamaya yarayan alet.
Ani hız: Hareketlinin herhangi bir anındaki hızı.
Anlık hızbkz.ani hız)
Anot:Üretecin pozitif kutbuna bağlanan elektrot.
Anyon: Negatif yüklü iyon.
Arı madde: Tek cins tanecik (atom veya molekül) içeren ve belirli ayırt edici ö zellikleri olan madde.
Asit:Suda iyonlaştığında hidrojen iyonu veren madde.Başka bir maddeden – Elektron alan bileşik.Suda ki hidrojen iyonu konsantrasyonunun artmasına ne Den olan madde.
Atom:Elementlerin bütün özelliklerini en küçük parçası.
Atom ağırlığı: Karbon 12 izotopunun kütlesiyle karşılaştırma yapılarak bulunan atomun kütlesine denir.
Atomal iyon: Artı ve eksi yüklü atomlara verilen ad.
Atom kütlesi: Bir atomun kütlesinin atomik kütle birimi cinsinden ifadesi.
Atom modeli: Atomun yapısı hakkında ileri sürülen düşünce.
Atom numarası:Bir atomun çekirdeğindeki proton sayısı.
Atom sayısı:Elementin kütlesinin atom gramına bölünmesi ile çıkan sayı.
Avagadro sayısı: Bir mol madde veya 6,02483.1023 adet tanecik (iyon,atom )
Aşağıya düşey atış: Belirli bir h yüksekliğinden Vo ilk hızıyla atılan bir cismin, ağırlığının etkisiyle yaptığı sabit ivmeli düzgün hızlanan doğrusal hareket.
Atış hareketi:Yer çekimi kuvveti etkisi altında yapılan tüm hareketlere verilen genel ad.

B
Buhar:Basıncın tesiri ile bulunduğu sıcaklıkta sıvılaştırılabilen akışkan.
Buhar basıncı:Sıvı veya katı buharının neden olduğu basınç.
Bağ:Atomlar ve moleküller arasında ki çekme kuvvetlerinin tümü.
Bağ enerjisi:Bir bağı koparmak için gerekli olan enerji.
Bağıl hareket:1.Bir cismin; herhangi bir referans sistemindeki bir gözlemciye göre olan hareketi.2.İki cismin birbirlerine göre hareketi.
Bağıl hız:1.Bir cismin;herhangi bir referans sistemindeki bir gözlemciye göre sahip olduğu hız. 2.İki cismin birbirine göre hızı.
Bağlanma enerjisi:Bağlı bir sistemin parçalarını birbirlerinden ayırarak sonsuza götürmek için sisteme aktarılması gereken minimum enerji.
Bağlı sistem:Bir sistemin toplam enerjisinin negatif olduğu durum.
Barometre:Atmosfer basıncını ölçen aygıt.
Basınç:Birim yüzeye tesir eden kuvvet.
Basit makine:Günlük hayatta yapılan bir işin daha kolay yapılması için kullanılan düzenek.
Basit sarkaç:Bir ucu sabitlenmiş l uzunluğunda kütlesiz bir ipin diğer ucuna asılmış m. kütlesinden oluşan sistem
Batarya:İki yada daha fazla pili seri veya paralel bağlayarak oluşturulan elektrik üreteci.
Baz:Sulu çözeltisine hidroksil iyonu verebilen ya da hidrojen iyonu alabilen madde.
Bileşke kuvvet: İki yada daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen etki.

Celcius ölçeği:Sıcaklık derecesi.
Cisim:Maddenin şekil almış hali.
Coulomb Yasası:Yüklü iki cisim arasında ki etkileşme kuvvetini veren bağıntı.Yasaya göre, bu etkileşme kuvveti yük miktarı ile doğru orantılı ve cisimler arasındaki uzaklığın karesi ile ters orantılıdır.
Çarpışma deneyleri:Etkileşme başlamadan öncesi ve sonrası durumlarla ilgilenip t1 ile t2 aralığında ne olmuş olabileceğinin tahmin edildiği deneyler.
Çekim alanı:Gezegenin üzerindeki birim kütleye uyguladığı çekim kuvveti.(gezegenin çekim alanı.)
Çekim kuvveti:Aralarında belirli bir uzaklık bulunan iki cismin birbirlerine, kütle merkezleri doğrultusunda uyguladıkları kütlesel kuvvet.

Çekirdek:Atomların merkezlerinde yer alan proton, nötron vb. nükleonlardan oluşan ve atomun hemen hemen bütün kütlesini ihtiva eden pozitif yüklü kısım.
Çıkış süresi:Son hızın sıfır olması için geçen zaman.
Çıkrık:Su kuyusundan su çekmek için kullanılan sistem.
Çizgisel hızüzgün dairesel hareket yapan cismin birim zamanda katettiği yay uzunluğu.
Çizgisel ivme:Birim zamandaki çizgisel hız değişimi.

D
Dairesel hareket:Bir cismin bir eksen etrafında izlediği çembersel yörüngesi hareket.
Değerlik:Alınan veya verilen elektron sayısı, + veya - yük sayısı, bazen de fonksiyonel grubun sayısı.
Değerlik elektronu:Atomun bileşik oluşturması sırasında kullandığı elektronlar.
Değerlik elektron sayısı:En yüksek enerji seviyesinde s ve p orbitallerinde bulunan elektronların toplamı.
Deney:Yapay olarak üretilen ve kontrol altında yapılan gözlem.
Denge:Cismin üzerine etki eden bütün kuvvetlerin bileşkesinin ve herhangi bir nokta veya bir dönme eksenine göre momentlerinin cebirsel toplamının sıfır olma durumu.(denge şartları).
Dengelenmiş kuvvet:Net kuvvetin sıfır olduğu durumlarda etki eden kuvvetler.
Derece:Açı ölçümü için kullanılan ve bir tam dönüşün 360 olarak kabul edildiği birim.
Dinamik:Hareketin veya hareketteki değişmelerin sebeplerini araştırarak, kuvvet ile hareket arasındaki ilişkiyi inceleyen mekanik bölümü.
Dinamik denge:Hareketli cisimlerin dengesi.
Dinamo:Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren araç.
Dinamometre:Kuvvet ve ağırlık ölçen araç.
Direnç:Maddelerin elektrik yüklerinin geçişine karşı koyma özellikleri.
Doğru akım:Şiddeti ve akış yönü zamanla değişmeyen elektrik akımı.
Donma :Bir sıvının belirli bir sıcaklıkta ısı kaybederek katı hale geçmesi.
Donma sıcaklığı:Bir sıvının ısı kaybederek katı hale geçtiği sıcaklık.

E
Ebonit:Kauçuk ile kükürdün işlenmesi ile elde edilen plastik madde.
Eğik atış:Yatayla açı yapacak şekilde gerçekleştirilen ilk hızla atış.
Eğik düzlem:Küçük kuvvetlerle ağır yükleri istenilen yüksekliğe çıkarmaya yarayan basit makine.
Elektrik akımı:Elektrik yüklerinin bir yerden başka bir yere akması.
Elektrik kuvveti:Elektrikli cisimlerin birbirlerine uyguladığı(itme veya çekme) kuvveti.
Elektrik sarkacıurgun elektrik deneylerinde kullanılır.Küçük kütleli iletken bir cismin bir ipliğin ucundan sarkıtılması ile oluşturulan düzenek.
Elektron:Atomun yapısında bulunan, kütlesi protonun kütlesinin 1836'da biri o lan, negatif yüklü tanecik.
Elektron konfigürasyonu:Elektronların çekirdek tarafından dizilişleri.
Elektronegatiflik:Elementlerin elektron alabilme yetenekleri.
Elektrolit:Elektrik akımını ileten sıvı ve çözeltiler.
Elektroliz:Bir iletken sıvı içinden elektrik akımı geçirildiğinde oluşan kimyasal değişmelerin tümü.
Elektrot:Bir elektrolit içine batırılan iki iletken çubuktan her biri
Elektroskop:Bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığını ve elektrikli bir cismin yükünün türünü anlamakta kullanılan araç.
Elemanter yükoğadaki en küçük elektrik yükü.
Enerji:1)Cisimlerin iş yapabilme kabiliyeti. 2)Maddenin başka bir boyuttaki durumu
Enerji korunumu kanunu:Farklı enerji türlerinin birbirlerine dönüşebildiğini fakat kapalı bir sistemde bütün enerji çeşitlerinin ele alındığında sistemin toplam enerjisinin değişmediğini belirleyen konum. (Etoplam=Ek+Ep=Sabit)
Enerji seviyesi:Çekirdek etrafında aynı enerjide ki elektronların bulunduğu yörüngeler veya baş kuantum sayısı.
Erime:Bir katının katı halden sıvı hale dönüşmesidir.
Erime ısısı:Herhangi bir maddenin 1 gramını erime noktasında sıvı hale dönüş türmek için verilmesi gereken ısı.
Erime sıcaklığı:Katının belli bir basınçta sıvıya dönüştüğü sıcaklıktır.
Esneklik:Cisimlerin şekil ve büyüklüklerinin bir kuvvet etkisiyle değişmesi, etki kalkınca tekrar eski haline dönmesi özelliğidir.
Esnek çarpışma:Momentum ve kinetik enerjinin korunduğu çarpışma.
Esneklik potansiyel enerjisi:Saatin yayında saklana enerji türü.
Esneklik sınırı:Esnek cisimlerdeki mevcut eğilimin sahip olduğu sınır.
Esnek olmayan çarpışma:Başlangıç kinetik enerjisinin harcanabileceği muhtemel enerji biçimlerini içeren çarpışma.
Etki kuvveti:Herhangi bir cismin, başka bir cisme uyguladığı kuvvet.
Eylemsizlik:Bir cismin, hareket durumunu değiştirmeye yönelik etkilere karşı koyma özelliği.(eylemsizlik kanunu)
Eylemsizlik kütlesi:Yer çekiminin olmadığı yerlerde bulunan kütle.
Eylemsiz sistem:Newton’un birinci yasasının geçerli olduğu sistem.(newton’un 1.yasası için bkz. Eylemsizlik)

F
Faraday:1 mol yani 6.1023tane elektronun taşıdığı yük olup 965000 kulonludur.
Faz:Bileşim ve özellikleri her yerinde aynı olan belli sınırlar içerisindeki madde.
Fisyon:Uranyum gibi ağır bir çekirdeğin, nötronlarla bombardıman edilerek birbirine yakın iki çekirdeğe bölünmesi olayı.
Fiziksel değişim:Maddenin bileşiminde değişikliğe neden olmayan değişim.
Flüoresan lamba:Cıva buharlı deşarj lambası.
Formül:Sembol ve sayı kullanmak suretiyle bir maddenin bileşiminin ifadesi.
Fraksiyonlu destilasyon:Ayrımsal damıtma.
Frekansüzgün dairesel hareket yapan cismin birim zamanda yaptığı devir sayısı.
Füzyon:Hafif iki çekirdeğin uygun koşullarda birleşik (kaynaşarak) daha ağır ve kararlı bir çekirdek oluşturması.

G
Genel çekim kanunu:Uzayda cisimlerin birbirlerini kütleleri çarpımıyla doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak çektiğini belirleyen yasa.
Genel çekim potansiyel enerjisi:Genel kütle çekim kuvvetinin sonucu olarak ortaya çıkan enerji.
Genleşme:Sıcaklığı artan bir maddenin boyutlarının değişmesi.
Genleşme miktarı:Bir maddenin hacmi, alan veya boyundaki büyüme miktarı.
Genlik:Salınım hareketi yapan cismin denge konumundan itibaren gidebileceği en büyük uzanım.
Geri çağrıcı kuvvet:Kararlı denge durumlarında, sistemi denge konumuna iten kuvvet.
Gerilme kuvveti:Herhangi bir cismin iple çekildiğinde, ipin cisme uyguladığı kuvvet.
Gözlem:Bir olayı tabii halinde önceden hazırlanmış özel şartlarda izlemekle ilgi li bir çalışma metodu.
Güç:Birim zamanda yapılan iş.

H
Hacim:Maddenin uzayda işgal ettiği yer.
Hacimce genleşme:Bir maddenin sıcaklığı artınca hacminin büyümesi.
Hacimce genleşme kat sayısı:Bir maddenin birim hacminin sıcaklığındaki birim artışa karşılık, hacmindeki değişme miktarı.
Hal değiştirme:Bir maddenin ısı alarak katı halden sıvı hale, sıvı halinden gaz haline geçmesi ya da ısı kaybederek gaz halinden sıvı, sıvı halinden de katı hale geçmesi.
Hareket:Bir cismin herhangi bir referans noktasına göre zamanla yer değiştirmesi olayı.
Heterojen madde:Özellikleri her yerinde aynı olan madde.
Hız:Bir cismin birim zamandaki yer değiştirme miktarı.
Hızların korunumu denklemi:Esnek çarpışmada birinci kütlenin, çarpışma öncesi ve sonrası hızların vektörel toplamına eşit olduğunu belirleyen denklem.
Hidroelektrik santral:Akarsuyun potansiyel enerjisini kullanarak elektrik üreten santral.
Hidroliz:Bir tuzun su ile reaksiyona girerek kendisini oluşturan asit ve baza ayrılması.
Homojen madde:Özellikleri her yerinde aynı olan madde.
Homojen:Aynı cins.
Hooke yasası:Esneklik sınırları içerisinde şekil değişikliğinin uygulana kuvvetle doğru orantılı olduğunu belirleyen kural.

I - İ - J
Isı:Maddeleri oluşturan atom veya moleküllerin kinetik enerjilerinin seviyesinde görünen enerji türü.
Isınma ısısı:Bir maddenin bir gram veya bir molünün sıcaklığının 1oC yükseltmek için gerekli ısı.
Isı sıhası:Bir cismin sıcaklığını 1oC Yükseltmek için gerekli ısı miktarı.
İç enerji:Bir maddedeki atom ya da moleküllerin sahip oldukları potansiyel ve kinetik enerjilerinin toplamı.
İki boyutlu hareket:Eğrisel yol izleyen cisimlerin hareketi.
İletken:Elektrik yüklerinin geçişine izin veren madde.
İndüksiyon akımı:Manyetik atom değişimiyle oluşan elektrik akımı.
İş:kuvvet uygulayarak gerçekleştirilen enerji alış-verişi.
İvme:Birim zamanda hızdaki değişme miktarı.
İvmeli hareket:Hareket halindeki bir cismin, eşit zaman aralıklarında farklı yer değiştirmelere sahip olduğu durumdaki hareket.
İyon:Elektrikçe yüklü atom veya atom grubu.
İyonlaşma:Nötral bir yapı biriminin elektron alarak, elektron vererek veya ayrışarak iyon haline dönüşmesi.
İyonik bağ+) ve (-) yüklü iyonlar arasında ki çekim kuvveti.
İyonik bileşik:Metal ve ametal atomlarının oluşturduğu bileşik.
İzotop:Aynı atomun farklı şekli. Proton sayıları aynı, nötron sayıları farklı olan atomlar.
Jeneratör:Mekanik, kimyasal enerjileri elektrik enerjisine dönüştüren düzenek.
Joule:Sl birim sisteminde enerji birimi.

K - L
Kaldıraç:Sabit bir nokta etrafında dönebilen cisim.
Kalori-metre:Isı ölçer.
Kanunoğruluğu evrensel olarak kabul edilmiş fikir.
Kapalı sistem:Çevresiyle enerji alış-verişi ve ya kuvvet etkileşimi bulunmayan sistem.
Kasnak:İş iletiminin kayış yardımıyla yapıldığı basit makina.
Katyon+) yüklü iyon.
Katot:Pilde ve ya elektroliz işlemi sırasında indirgenme olayının gerçekleştiği elektrot.(-)
Kaynama noktası (sıcaklığı):Bir sıvının belirli basınç altında, kaynayarak buhar laşmaya başladığı sıcaklık.
Kinematik:Hareketi doğuran sebeplerin göz ardı edildiği ve hareketin nasıl gerçekleştiğinin ele alındığı mekanik dalı.
Kinetik enerji:Cisimlerin hareketinden dolayı sahip olduğu enerji.
Kinetik sürtünme kuvveti:Hareket halindeki bir cisme,üzerinde bulunduğu yüzey tarafından, hareketine karşı koyacak şekilde uygulanan kuvvet.
Konum:Bir cismin, seçilen bir başlangıç noktasına olan yönlü uzaklığı.
Korozyon:Nemli, sulu ortamdaki metallerin kendiliğinden pil oluşturup aşın ması.
Kovalent bağ:İki a metal atomu arasında elektronların ortak paylaşılması ile oluşan bağ.
Kurtulma enerjisi:Bağlanma enerjisi kadar kinetik enerji verildiğinde cismin enerjisi.
Kurtulma hızı:Bağlanma enerjisi kadar kinetik enerji verildiğinde cismin hızı.
Kutup:Pilin pozitif ve negatif uçları.
Kuvvet:Cisimlerin hareket durumlarını veya şekillerini değiştiren etki.
Kuvvet çifti:Aynı düzlemde olup, aynı doğru üzerinde olmayan, değerce eşit fakat zıt yönlü iki paralel kuvvetin oluşturduğu sistem.
Kütle:Bir cismin içerdiği madde miktarı.
Kütlenin korunumu:Kimyasal yada fiziksel etkileşimlerde toplam kütlenin değişmemesi.
Kütle merkezi:Bir cismin veya sistemin toplam kütlesinin bulunduğu nokta.
Kütle numarası:Bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron sayıları toplamı.
Lâmi teoremi:Bir cisme uygulanan aynı düzlemdeki üç kuvvetin cismi denge halinde tutması durumunda, kuvvetlerden her hangi ikisinin bileşkesi üçüncü kuvvetle aynı büyüklükte ve zıt yönlüdür açıklamasını doğrulayan kuvvetlerin büyüklükleri ile açılar arasındaki bağıntı.
Limit hız:Hava ortamındaki bir cisim ilk hızsız bırakıldığında, cisim ağırlığının etkisiyle hızlanır ve hava direncide artar. Belirli bir hıza geldiğinde cismin ağırlığı hava direncine eşit olur. Bundan sonra net kuvvet sıfır olacağından cisim sabit hızla hareketini sürdürür. Buradaki hızdır.