Çaka Beyliği'nin Zaferleri - Eserleri

Alpaslan, Anadolu’yu fethettikten sonra, birçok Türkmen Beyi İç Anadolu’ya doğru fetihlere devam ettiler. Bunlardan Afşin Bey, Orta Anadolu’da, Kutalmış oğlu Süleyman Bey de İznik taraflarında savaşırken yine bir Türkmen Beyi olan Çaka Bey (Döğüş Bey) de İzmir ve yöresini fethederek burada bir Türk Beyliği kurmuştur. Çaka Bey, İzmir Çaka Beyliği (1081-1097)’nin kurucusudur. İzmir Beyliği’nin Türk tarihindeki önemi, bu beyliğin kurucusu Çaka Bey’in ilk Türk kaptanı oluşundan, bir donanma meydana getirerek Ege Denizi’nde hakimiyet kurmasından ileri gelir.

Çaka Bey, Oğuzların Çavuldur boyundan idi. Anadolu’nun fethi sonrasında, Danişment Gazi’nin kumandanlarından biri olarak Malatya dolaylarında başarılı çalışmalar gösterdi. Fakat katıldığı akınlardan birinde Bizans kumandanı Aleksandros’a esir düştü ve İstanbul’a götürüldü. Çaka Bey, İstanbul’daki esaret döneminde deniz ve denizciliğe karşı tutku derecesinde ilgi duymaya başlamıştı. Üstün yetenekleri ile imparatorun dikkatini çekmiş ve saraya alınmıştı. Soyluluk ünvanı ile bazı imtiyazlar da elde etti. Ayrıca bu süreçte Bizans’ın güçlü ve zayıf taraflarını öğrenmiş oldu.

İLK TERSANE

Bizans İmparatoru’nun 1081 yılında değişimi sebebiyle İstanbul’daki karışıklıklardan faydalanarak kaçmayı başaran Çaka Bey, Beyliğinin askerleri ile yeniden bir araya gelerek; İzmir’i ele geçirmiş ve müstakil bir Türk Beyi olarak sınırlarını genişletmeye başlamıştır. Çaka Bey, İzmir’de o döneme göre modern sayılabilecek bir tersane kurmuştur.

İLK DONANMA

Bu aşamadan sonra gemi inşa faaliyetlerine geçilmiş; kürekli ve yelkenli gemilerden oluşan 50 parçalık ilk Türk Donanması 1081 yılında inşa edilmiştir. Emir Çaka Bey, 1081 yılında 17 çektiri ve 33 yelkenliden oluşan mevcut deniz gücü ile Ege’nin sıcak sularına yelken açarak, Urla, Çeşme ve Foça’yı ele geçirmiştir. 1081 yılı Türk Deniz Kuvvetleri’nin kuruluş yılı olarak kabul edilmiştir. İlk Türk donanması 1089 yılında Midilli, 1090 yılında ise Sakız Adası’nı fethederek denizlerin dünyasına hızlı bir giriş yapmıştır.

İLK TÜRK DENİZ ZAFERİ

Büyük Zafere Doğru:

Çaka Bey komutasındaki ilk Türk Donanması, 19 Mayıs 1090 tarihinde Karaburun ile Sakız Adası arasında kalan Koyun Adaları civarında Bizans Donanması ile karşılaşmıştır.
Bizans Donanması’nın komutasında Niketa Kastamonita vardı. Her iki donanma öğle vakti savaşmak için düzen aldılar. Çaka Bey, Türk Filosu’nu Bizans Donanması’na rampa ederek gemileri birbirine kenetleyerek karşısındakini yok etme hedefini güden bir savaşa girişmiştir. Kanlı boğuşma, gece yarısına kadar sürmüştür. Neticede Bizans Donanması’nın kaçıp kurtulabilen 5-10 teknesi dışında bütün gemileri ya ele geçirilmiş ya da batırılmıştır. Türkler’in bu ilk büyük deniz savaşı, Bizans Donanmasının büyük yenilgisi ile sona ermiş ve düşman büyük kayıp vermiştir.

Büyük Zaferin Sonucu:

“Koyun Adaları Savaşı” adıyla tarihe geçen 19 Mayıs 1090 tarihli deniz savaşı Türk Donanması’nın büyük zaferiyle sonuçlanmıştır. Bu büyük şanlı zaferden sonra Çaka Bey’in önderliğindeki Türk güçleri Bizans’a ait olan Sakız ve Sisam adalarını da ele geçirmiştir. Böylece Ege Denizi’nin kontrolü tamamen Türkler’in eline geçmiştir.

Önemi:

Türklere Anadolu kapılarını açan Malazgirt (1071) Savaşı’ndan 10 yıl sonra İzmir merkezli bir Türk devleti kuran Çaka Bey, Türk kavimlerine Ege’nin fethi yönünde ümit vererek, yörenin “Türkleşmesinde” başrolü oynamıştır.
Toprağa atların ayağı ile basan Türklere, ilk kez denizlere yelken açabilme cesaretini armağan etmiştir. Kurduğu devleti, kısa sürede “Denizci Devlet” haline getirmiştir. Çeşme’den denizlere açılarak Ege adalarında hakimiyet kurması onu ‘İLK TÜRK AMİRALİ’ yapmış, kavmine denizcilik ruhunu aşılamıştır. Bu bakımdan Barbaros’ların atasıdır.

Alıntı

Kendisi o kadar önemli bir kişiliktir ki Anadolu’da hiçbir tarihi eser bırakmamış olmasına rağmen, ilk Türk donanması ve tersanesini kurmuştur,yazdığı gibi Ülkemizin Deniz kuvvetleri komutanlığının kuruluş yıl dönümü 1081 olarak kabul edilmiştir.

İsminin Çaka mı Çakan mı olduğu tartışmalara sebep olmuştur. Zekası sayesinde İzmir’den Çanakkale’ye kadar olan yerleri, Bizans’ın Trakya yakasını fethetmiştir ancak Bizans tarafından gaza getirilen damadı sultan Kılıçarslan onu ziyafete çağırıp katlettikten sonra vaktinden önce ele geçireceği İstanbul’u fethedememiştir. Eğer ölmeseydi neler yapabileceğini tahmin ettiğim manyak zekaya sahip birisiymiş.